Programma Volksgezondheid en Milieu

Inleiding

De gemeente Middelburg heeft de taak om de gezondheid van de inwoners te beschermen en te bevorderen. Elke burger moet een gelijke kans hebben op een gezond leven. Daarnaast is een duurzame en energieneutrale maatschappij één van de grootste uitdagingen van de komende decennia. Ook de gemeente Middelburg levert haar bijdrage hier aan en vervult een voorbeeldfunctie hierin.

Voortgang

Toelichting op afwijkingen en relevante ontwikkelingen

Gezondheid

Middeburgse inwoners gezond maken én houden

We werken nauw samen met GGD Zeeland, die ons o.a. voorziet van actuele gezondheidsdata en onderzoeksresultaten. Daarnaast participeren we actief in diverse regionale projecten en spelen we een belangrijke rol bij de implementatie van het toekomstplan Jeugdgezondheidszorg (JGZ), waarin preventie en samenwerking centraal staan. Een treffend voorbeeld van deze samenwerking is de gezamenlijke campagne “Jouw Kind, Jouw Keuze”, ontwikkeld door de gemeente Middelburg, GGD Zeeland en lokale zorgpartners. Deze campagne, die van juni tot en met september 2025 wordt uitgevoerd, richt zich op het verhogen van de vaccinatiegraad. Met een mix van fysieke en online middelen ondersteunt de campagne ouders bij het maken van een weloverwogen keuze over vaccinaties, met als doel de gezondheid van kinderen in Middelburg te bevorderen en te beschermen.

De lokale samenwerking tussen het medisch en het sociaal domein versterken

In april 2024 is Middelburg officieel van start gegaan als Kerngezonde gemeente. Kerngezond is een lokaal samenwerkingsverband dat professionals uit het sociaal en medisch domein met elkaar verbindt en ondersteunt. Met deze aanpak zetten we in op een integrale, wijkgerichte benadering waarbij gezondheid, leefomgeving en samenwerking centraal staan. Middelburg kende al een sterke basis van samenwerking tussen onder andere huisartsen, fysiotherapeuten en apothekers. Kerngezond biedt de kans om deze bestaande verbindingen verder te versterken en te verbreden. We bouwen daarmee voort op wat al goed werkt, en benutten Kerngezond als een vliegwiel om de impact van samenwerking te vergroten – zowel binnen de eerstelijnszorg als in de aansluiting met het sociaal domein.

De uitgangspunten van Kerngezond sluiten naadloos aan bij de ambities van het Middelburgs Model, waarin integraal werken, zorg op maat en een sterke focus op preventie centraal staan. Door samen te werken aan een gezonde leefomgeving, gericht op de behoeften van inwoners in hun eigen wijk, dragen we bij aan een gezonder en veerkrachtiger Middelburg.

Gezonde keuze is de makkelijke keuze

Als gemeente werken we samen met lokale partners aan concrete acties die bijdragen aan een gezondere leefomgeving gezondere en socialere samenleving. We brengen partijen bij elkaar, faciliteren initiatieven en zorgen dat gezondheid onderdeel is van beleid en praktijk. Dit doen we onder andere via het Sport- en Preventieakkoord, waarmee we inwoners de kans geven om via ons platform www.middelburgontmoet.nl hun ideeën en initiatieven in te dienen. Denk hierbij aan projecten die bijdragen aan meer bewegen, het versterken van sociale verbinding of het verbeteren van mentale gezondheid. Enkele voorbeelden hiervan zijn ‘Healthy met Louise’, Sint Laurens Samen en het aantrekkelijker maken van beweegvriendelijke consultatiebureaus.

Implementatie van de vijf ketenaanpakken

We zetten in op de verdere implementatie van de vijf ketenaanpakken binnen het programma Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). Vanuit GALA heeft de gemeente Middelburg een inspanningsverplichting om deze ketenaanpakken samen met partners in het zorg- en sociaal domein in te richten.

In de afgelopen periode zijn op alle vijf ketenaanpakken stappen gezet. Zo wordt er onder verkend om een pilot te starten op de ketenaanpak overgewicht en obesitas, gericht op een betere ondersteuning van kinderen en gezinnen. Hierbij werken gemeente, GGD en zorgverzekeraar CZ nauw samen aan de inrichting van een structurele aanpak. Zowel JGZ als CZ hebben inmiddels concrete toezeggingen gedaan en er worden voorbereidende stappen gezet voor implementatie.

Rondom valpreventie is in samenwerking met de gemeenten Veere en Vlissingen een gezamenlijke aanpak in ontwikkeling. Sinds januari is hiervoor een Walcherse projectleider actief. Een slimme koppeling wordt gemaakt met de jaarlijkse griepvaccinatie, wat benut wordt als natuurlijk moment om ouderen bewust te maken van valpreventie en hen te verwijzen naar passende programma’s.

Ook de ketenaanpakken Welzijn op Recept, Kansrijke Start en de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI) zijn in ontwikkeling en/of worden verder verankerd. Voor elk van deze thema’s is een goede aansluiting tussen het sociale en medische domein cruciaal en vereist samenwerking over domeingrenzen heen. Het samenwerkingsverband Kerngezond wordt hierbij gezien als aanjager om deze samenwerking te versterken en initiatieven lokaal te verbinden.

Meer inzet van digitale tools

We zijn begonnen met de pilot van het digitale platform Evie, waarmee inwoners ondersteund worden op het gebied van mentale gezondheid. Er is een eerste groep professionals getraind in het gebruik van dit platform. De eerste ervaringen worden momenteel verzameld.

Verkennen 'dementvriendelijke stad'

In de afgelopen periode hebben we diverse stappen gezet richting het behalen van het keurmerk Dementievriendelijke Gemeente. In de woonzorgvisie is specifiek aandacht besteed aan het realiseren van passende huisvesting voor mensen met dementie. Daarnaast stimuleren we via de subsidieregeling algemene voorzieningen het opzetten van ontmoetingsplekken met activiteiten voor deze doelgroep.

Ook op het gebied van bewustwording zijn stappen gezet. Gemeentelijke medewerkers hebben trainingen gevolgd over dementievriendelijkheid. Deze trainingen blijven beschikbaar en we onderzoeken de behoefte aan aanvullende, fysieke scholing.

Binnenkort starten we met het uitrollen van een dementievriendelijke aanpak in twee wijken – beoogd zijn Middelburg-Zuid en Sint-Laurens. De ambitie is om deze aanpak de komende jaren verder uit te breiden naar andere wijken en kernen. Dit doen we in samenwerking met lokale partners. Daarnaast ontwikkelen we een communicatiestrategie om inwoners actief te betrekken, onder meer door het aanbieden van trainingen en het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten.

Milieu

Thema – Afval/Grondstoffen

Uitvoering afval-/grondstoffenbeleid

Tot en met 2020 was het streefdoel: de gemiddelde hoeveelheid restafval per inwoner terugbrengen tot onder de 100 kilo. We willen nog steeds zoveel mogelijk waardevolle materialen uit het restafval houden om te voorkomen dat ze worden verbrand. De doelstelling van 100 kilo restafval per jaar per inwoner wordt niet losgelaten maar het accent ligt vanaf nu op het percentage hergebruikt materiaal in het totale huishoudelijke afval. Het aantal kilo’s restafval wordt daarmee een resultaat van de recycledoelstelling.

De hoeveelheid restafval bedroeg in 2024 in Middelburg 126 kilo per inwoner. Deze hoeveelheden zijn exclusief grofvuil en verbouwingsrestafval van de milieustraten die meetellen in de ambitie. In 2024 was dit voor Middelburg nog eens 25 kilogram per inwoner. In 2025 continueren we Diftar (apart betalen voor restafval). De hoeveelheden van de diverse afvalstromen in het eerste kwartaal van 2025 zijn zoals verwacht en vergelijkbaar met die van 2024. In 2023 en 2024 is ingezet op verbetermaatregelen om afkeur van PMD (Plastic- en Metalenverpakkingen en Drinkpakken) te voorkomen. Sinds begin 2024 is er geen sprake meer van volledige afkeur van PMD en sinds juli 2024 zijn er geen afkeuren PMD meer geweest.

Project Schoon Zeeland

Vanuit de aanpak zwerfafval vragen we jaarlijks basisscholen aandacht te schenken aan educatie door NME Terra Maris. In 2024 waren dit 22 gastlessen. Ook in 2025 worden er weer gastlessen gegeven. Na de gastles gaan de kinderen naar buiten om de omgeving schoon te maken. Sinds er ook statiegeld zit op blikjes en kleine flesjes, zijn deze minder terug te vinden in het zwerfafval.

Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI)

Nederlandse overheden kopen jaarlijks voor ruim € 85 miljard in aan producten, werken en diensten. Hiermee hebben ze bij elkaar een enorme impact om de urgente vraagstukken van vandaag aan te pakken. Bij de gemeente Middelburg gaat het jaarlijks om ongeveer € 70 miljoen beïnvloedbare uitgaven. Met het Manifest MVOI worden de maatschappelijke opgaven zoals klimaatproblematiek, transitie naar een circulaire economie en grondstof-schaarste, concreet aangepakt. Elke keer wanneer een maatschappelijk verantwoorde keuze wordt gemaakt, snijdt het mes aan twee kanten; onze gemeentelijke organisatie draagt bij aan een betere wereld en we bewegen marktpartijen om steeds meer duurzame en sociale producten en diensten te ontwikkelen en te leveren. Het college heeft op 19 maart 2024 besloten dat zij het Manifest MVOI wil ondertekenen en vervolgens heeft het Managementteam opdracht gekregen de transitie naar MVOI op te starten. Inmiddels is het MVOI actieplan in de afrondende fase en er is gestart met de uitvoering van het MVOI actieplan.

Strategisch project: KEC (Klimaat Energie & Circulariteit)

Het strategisch project KEC loopt. Er wordt gewerkt aan een duidelijker overzicht van de stand van zaken van alle acties en projecten die hier deel van uitmaken. Eind dit jaar zal de gemeenteraad geïnformeerd worden over de uitvoering van het KEC actieplan.

De uitvoering van de (geactualiseerde) Regionale Energie Strategie (RES) loopt. Er wordt Zeeuws-breed samengewerkt op de acties die in de RES staan omschreven. De tweejaarlijkse rapportage voor het Nationale Programma RES wordt begin juni vastgesteld door het college.

Warmtetransitie

Er is een start gemaakt met het vervolg van de Transitie Visie Warmte: het Warmteprogramma. Hierbij krijgen we ondersteuning vanuit het Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie (NPLW) en werken we nauw samen met de andere Zeeuwse gemeenten. Het Warmteprogramma wordt uiterlijk in december 2026 vastgesteld. Het Zeeuws Isolatieprogramma loopt sinds mei 2024. Er zijn tot nu toe 1027 subsidieaanvragen gedaan in de gemeente Middelburg. Er is een onderzoek uitgevoerd naar de technische mogelijkheden voor een warmtenet in de Griffioen. Momenteel wordt er een vervolgonderzoek voorbereid, met de vraag of er een haalbare business case mogelijk is. Er zijn haalbaarheidsstudies uitgevoerd naar de mogelijkheden voor een warmtenet met restwarmte uit het Sloegebied. Er moet nog worden bepaald hoe hier een vervolg aan wordt gegeven.

Energiebesparing bevorderen bij inwoners (met lage inkomens):

• Vanuit het Zeeuws Isolatieprogramma zijn er tot nu toe 1027 aanvragen. Wekelijks is er een inloopspreekuur in de Zeeuwse Bibliotheek om inwoners te helpen met hun aanvraag en vragen te beantwoorden.

• VvE’s (Vereniging van Eigenaren): De ZIP-subsidie is nu ook beschikbaar voor VvE’s. Er is een Zeeuws-brede werkgroep voor VvE’s waarmee twee keer per jaar informatiebijeenkomsten worden georganiseerd en ervaringen worden gedeeld. De laatste bijeenkomst op 20 mei was drukbezocht.

• Energiearmoede: Specifiek voor inwoners met lagere inkomens gaan er op korte termijn twee regelingen van start, voor grote en kleine energiebesparende maatregelen.

• Inwoners informeren: We sluiten aan bij o.a. wijkbijeenkomsten en de rijdende milieustraat om inwoners te informeren over energiebesparing en subsidiemogelijkheden. Er is een nieuwe folder met tips om ook in de zomer energie te besparen en de woning koel te houden die o.a. wordt verspreid via Vizita.

Uitvoeren routekaart gemeentelijk vastgoed

• Na het verduurzamen van Sporthal de Blikken, wijkcentrum het Palet en het leggen van PV-panelen op de Concertzaal en Schouwburg is een volgende batch van 13 objecten in voorbereiding.

• Het betreft het sport en welzijnsaccommodaties. De te nemen verduurzamingsmaatregel zijn geïnventariseerd en na de zomer 2025 wordt gestart met het verduurzamen van deze objecten. Deze operatie dient in nauw overleg met de gebruikers te worden afgestemd. Verduurzaming (bouwkundig en installatietechnische aanpassingen) hebben namelijk een grote impact op objecten.

• Na de zomer 2025 worden van nog eens 10 objecten de verduurzamingsmaatregelen opgesteld.

• Sporthal de Blikken is in zoverre verduurzaamd dat het pand van het gas is, momenteel wordt er nog gekeken naar warmteterugwinning uit de luchtbehandeling.

• Bij Kloveniersdoelen is een portaal geplaatst om tocht te verminderen. Onderzoek gedaan naar het Paris Proof maken van zowat alle gymzalen in ons portfolio. Hieruit zullen binnenkort aanbestedingen plaatsvinden om komend jaar aan de slag te gaan.

• Verder zijn er in het kader van het NVI 18 vleermuiskraamkasten opgehangen, vooral op gemeentelijke panden, maar ook bij inwoners.

• En voor het KEC actieplan is de monitoring opgetuigd en kan er nu in de gaten worden gehouden waar wij staan met onze CO2 uitstoot.

Verduurzamen monumenten

• De in het derde kwartaal van 2024 op te starten actie op het gebied van een duurzaam monumentenpaspoort (samen met de gemeenten Veere en Schouwen-Duiveland) zal waarschijnlijk doorlopen tot in 2025.

• In 2025 is gepland om een ‘Nieuwe’ nota ruimtelijke kwaliteit vast te stellen waarin de verduurzamingsopgave voor gebouwen, waaronder monumenten, een belangrijk thema zal zijn. Daarnaast werken we aan het nieuw op te stellen erfgoedbeleid.

• De actie voor het duurzaam monumentenpaspoort is ook in 2025 gecontinueerd.

• Ten aanzien van de nieuwe Nota Ruimtelijke Kwaliteit waaraan een dakenkaart met de mogelijkheden voor zonnepanelen binnen de beschermde stadsgezichten zal worden gevoegd wordt er naar gestreefd dat deze in september 2025 door de raad kan worden vastgesteld.

• Daarna wordt de focus gelegd op het nieuwe erfgoedbeleid waarvoor eerst de doelen en de participatiekaders ter vaststelling aan de raad moeten worden voorgelegd. Rekening houdend met de raadskalender en doorlooptijd van een participatieproces is het niet reëel te veronderstellen dat het nieuwe Erfgoedbeleid nog in 2025 zal kunnen worden vastgesteld.

Stedelijk Water Programma Middelburg

In 2025 is conform het Stedelijk Water Programma Middelburg 2021-2030 (SWP) de vervanging of renovatie gepland van ca. 3,4 km riolering, en het afkoppelen van ca. 3,3 ha verhard oppervlak. Stand op 1 mei 2025: Inmiddels is ca. 11.000 m2 afgekoppeld (1,1 ha.).

Tevens zijn/worden 3 nieuwe projecten opgepakt op locaties waar in de toekomst wateroverlast wordt verwacht:

• Lambrechtstraat / St. Antheunisstraat: Is in uitvoering en nagenoeg gereed;

• Koninginnelaan-Breeweg is gereed;

• Enkele andere projecten zijn in voorbereiding (Mezenhof, Penninghoek, A. van Driellaan);

• De gemeente Middelburg laat het onderhoud van de rioolgemalen en pompinstallaties uitvoeren doorhet waterschap Scheldestromen. Hiervoor is een samenwerkingsovereenkomst afgesloten tot en met 2031. Dit onderhoud is/wordt uitgevoerd en is een doorlopend proces.

Verkeer en Vervoer

Bij mobiliteit geldt eerst inzetten op energie besparen en dan hernieuwbare energie toepassen om de mobiliteit te verduurzamen. Zie programma verkeer en vervoer.

Natuur in Bouw

De restauratie aan de kademuur Korendijk - Kinderdijk is nagenoeg afgerond.

Openbare Verlichting

In het eerste deel van 2025 zijn 400 armaturen in Arnemuiden vernieuwd naar LED (gedeelte Arnemuiden boven het spoor). Verder is de Stromenwijk verled (zo’n 200 armaturen). Ook vier fietstunnels zijn vernieuwd naar LED (Laan der VN, Pres. Rooseveltlaan, Poelendaelesingel, Schroeweg). De steegjes rondom de Bellinkstraat zijn ook verled. En er zijn nog 40 nieuwe led armaturen in Mortiere in de Eddie Boydstraat en omgeving aangebracht.

Voortgang financiën