Programma Volksgezondheid en Milieu

Inleiding

De Walcherse gemeenten willen de gezondheid van de inwoners beschermen en bevorderen. Elke burger moet een gelijke kans hebben op een gezond leven. Daarnaast is een duurzame en energieneutrale maatschappij één van de grootste uitdagingen van de komende decennia. Ook de gemeente Middelburg levert haar bijdrage hieraan. Sterker nog, de gemeente heeft een voorbeeldfunctie.

Voortgang

Uitvoeren werkagenda gezondheidsbeleid

Positieve gezondheid: een brede blik op gezondheid

We kijken met een brede blik naar gezondheid. Positieve Gezondheid is het concept dat wij volgen. Hierin wordt gezondheid uitgelegd in zes dimensies:

1. lichaamsfuncties

2. mentaal welbevinden

3. zingeving

4. kwaliteit van leven

5. meedoen

6. dagelijks functioneren

Met die bredere benadering draag je bij aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. Én om zo veel mogelijk eigen regie te voeren. In 2022 is (en wordt) ingezet op vroeg-signalering. Het versterken van de samenwerking tussen het medisch en sociaal domein is hierbij essentieel.

Toegankelijk voor alle inwoners

Gezondheidsverschillen tussen bevolkingsgroepen zijn in Nederland groot. Ook in Middelburg. Mensen met een lage opleiding en laag inkomen zijn in onze samenleving veel slechter af. Ze roken meer, hebben vaker overgewicht, bewegen te weinig en eten ongezonder. De gezondheidsproblemen staan vaak niet op zichzelf, maar maken onderdeel uit van bredere problematiek. We richten onze acties op alle inwoners.

Samenwerken in wijknetwerken

Integrale aanpak vraagt om samenwerken. Om het zelf organiserend vermogen van inwoners beter te benutten. En om de samenwerkingsverbanden te verbeteren worden in Middelburg wijknetwerken ontwikkeld. De wijknetwerken bestaan uit vrijwillige en professionele partijen in het voorliggend veld en anderen die in de wijk een signalerende rol spelen.

Werkagenda

1. Roken: Bijdragen aan de doelstelling van de rookvrije generatie

Kinderen kunnen opgroeien in een rook- en tabakvrije omgeving;
Inzetten op het terugdringen van het aantal zwangere vrouwen dat rookt, daarom ook inzetten op het motiveren dat aanstaande ouders stoppen met roken;
Inzetten op een daling van het percentage rokende volwassenen met specifiek aandacht voor ‘meeroken in een jong gezin’.

Rookvrij Middelburg - project vanuit Lokaal Preventie Akkoord (LPA)-2021
Dit initiatief van Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG) Middelburg zet in op het gezonder én rookvrij maken van de leefomgeving. Inmiddels is op 4 voortgezet onderwijs (V.O.) locaties structureel aandacht voor roken, alcohol en drugs in samenwerking met Emergis Preventie. 7 Sportverenigingen zijn Rookvrij, 30 speelplekken hebben een Rookvrije inrichting.

Vier binnenlocaties, een kinderboerderij, het Cruyffcourt en een kinderopvanglocatie geven hun personeel training om de rol van de ouders te belichten. Daarnaast zijn zij een Rookvrije werkplek voor nieuwe medewerkers en/of stagiaires. Zeeland Gezond en het Stadskantoor zijn inmiddels Rookvrij. Verder is aansluiting vanuit JOGG bij de Coalitie Kansrijke Start (zie hieronder) om het aantal zwangeren dat rookt terug te laten dringen.

2. Alcohol: Het gebruik van alcohol tegengaan.

Voor jongeren is alcohol en andere genotsmiddelen extra schadelijk. Inzetten op bewustwording, kennis, toegang en toezicht. Bijdragen aan de bewustwording van de risico’s van alcoholgebruik binnen de eigen organisaties. Ook zorgen dat er voldoende alternatieven zijn voor jongeren. Het aantal jongeren onder de 18 jaar dat alcohol drinkt terugdringen. En het alcoholgebruik onder ouderen niet verder laten stijgen.

Door de inzet van JOGG TeamFit wordt het thema ‘Verantwoord Alcoholbeleid’ onder de aandacht gebracht in de sportomgeving.

In samenwerking met. Emergis preventie is structureel aandacht om het gebruik van alcohol tegen te gaan. Inmiddels is het terugdringen van alcoholgebruik opgenomen in de jaarplannen van de V.O. locaties.

Samen met de andere 12 gemeenten wordt ingezet om het alcohol gebruik terug te dringen met de aanpak “Laat ze niet verzuipen”. (LZNV).

3. Gezond gewicht

Overgewicht en obesitas zijn in Nederland na roken de belangrijkste oorzaak van ziekten. Zo leiden overgewicht en obesitas tot o.a. een verhoogde kans op hart- en vaatziekten, op diabetes mellitus maar ook op psychische – en sociale problemen. Bijna de helft van de volwassen inwoners van de gemeente Middelburg heeft overgewicht. We willen het aantal kinderen en jongeren met overgewicht laten dalen. En het aantal volwassenen en ouderen met overgewicht niet verder laten stijgen.

Vanuit de JOGG-aanpak wordt de doelgroep 0-19 jaar bereikt. In Middelburg JOGG-fase 2 ligt de focus op 0-12jr en 14-15jr. De indirecte doelgroep zijn ook volwassenen omdat dit onderdeel is van de ‘omgevingen’ rondom de directe doelgroep.

Kleurrijke dag (project vanuit LPA-2021)
Dit initiatief van De Rotary Club Middelburg laat basisschoolkinderen een kleurkaart tekenen en afgeven bij een oudere persoon in bijvoorbeeld het verzorgingshuis. De tekening is gericht op gezonde items, voor de ontvanger is het item aandacht. Oud en jong komt zo met elkaar in verbinding. Op 20 mei 2022 vond de 2^e Kleurrijke dag plaats.

Voel je goed (project vanuit LPA-2021)
Door de samenwerking met huisartsen, een leefstijlcoach en het Taalhuis worden mensen met laaggeletterdheid doorverwezen en getraind in gezondheidsvaardigheden.
Inmiddels zijn de trainingen aan huisartsen gegeven. Een onderzoeksgroep van de HZ geeft aanbevelingen op de juiste manier van het bereiken van de doelgroep.

4. Mentale gezondheid

Mentale gezondheid is een breed onderwerp dat invloed heeft op alle andere thema’s. In de huidige tijd met corona is het een nog urgenter onderwerp om aandacht aan te besteden. Specifieke aandacht voor:

Eenzaamheid ↵
In Middelburg is relatief veel eenzaamheid onder volwassenen/ouderen. Ongeveer 45% voelt zich namelijk wel eens eenzaam. Onder jongeren speelt eenzaamheid ook een rol. Dit komt vaak door een gebrek aan ‘echte’ contacten en door het vele gebruik van sociale media. Dit wordt nog niet altijd gesignaleerd en opgepakt. Inwoners komen bij de huisarts met klachten als vermoeidheid, pijn in de nek, maar ook stress, angst en somberheid. Vaak spelen onderliggende sociaal maatschappelijke problemen een rol. Denk aan het overlijden van een partner, verlies van werk of eenzaamheid. Wij willen zorgen dat dit soort klachten eerder gesignaleerd en opgepakt worden via een sterkere verbinding van het sociaal met het medisch domein.

Stress onder jongeren ↵
Onder jongeren is een toename van ervaren stress te zien. Ook ervaren de jongeren in Middelburg meer stress dan jongeren elders in het land. Sociale media doen soms vermoeden dat elke dag een fantastisch dag hoort te zijn. Wij zullen meer aandacht creëren voor leren praten over gevoelens en leren wat normaal is. Daarbij vinden we het belangrijk om te leren herkennen wanneer het niet goed is, en behoeften aan te geven. Bovendien zullen we achterhalen wat ouders daarin nodig hebben en daarin ondersteunen.

Welzijn op recept
25 Oktober 2021 is officieel gestart met Welzijn op Recept in Middelburg middels een pilot van 1 jaar, aanvankelijk met 2 huisartsenpraktijken en inmiddels met 4. In maart 2022 heeft een 1^e evaluatie plaatsgevonden. De eerste resultaten zijn positief, de methode van Welzijn op Recept beklijfd. Er is een sterke toename van het aantal aanmeldingen, waardoor het aantal uur van de Welzijnscoach per 1 mei is verdubbeld, om op deze manier de 4 huidige praktijken goed te kunnen bedienen. Inmiddels ligt er een verzoek van nog 3 huisartspraktijken om aan te haken bij Welzijn op Recept. Hier zijn binnen de pilot geen uren voor beschikbaar. Voor de volgende evaluatie wordt specifiek het effect van het welzijnsrecept gemonitord. Cofinanciering met de zorgverzekeraar CZ is een actie die Zeeuws opgepakt moet worden, hiervoor wordt samengewerkt met ZHCO/Periscaldis

Kansrijke Start
Het Kansrijke Start is een project wat ook de samenwerking tussen het medisch en sociaal domein stimuleert én de mentale gezondheid ten goede komt. De gemeente Middelburg heeft in 1^e instantie de regierol en coördinatie op zich genomen om in Middelburg te komen tot een lokale coalitie Kansrijke Start.

Uit de bijeenkomsten in 2021 zijn gezamenlijke ambities en doelen geformuleerd voor de komende jaren, hieruit voortvloeiend is een Middelburgse coalitie gevormd, waarbij zo’n 30 partners betrokken zijn. Er zijn in Q1 2022 4 werkgroepen geformeerd:

1. 1. Werkgroep “Zwangeren in kwetsbare situaties”

2. 2. Werkgroep “Allochtone doelgroep”

3. 3. Werkgroep “Samenwerking-vroegsignalering”

4. 4. Werkgroep “Samenwerking-duidelijkheid in wie wat doet”.

De werkgroepen zijn aan de slag om de ambities die samen benoemd zijn verder uit te werken in prioriteiten en concrete acties. Om de Aanpak Kansrijke Start lokaal succesvol uit te voeren, is er (tijdelijk) een Kerngroep geformeerd om regie te voeren op het project en de coalitie. De werkgroepen hebben ieder een kartrekker welke 1x per kwartaal terugkoppelt aan de kerngroep. De eerste heeft reeds plaatsgevonden. In Q4 staat een bijeenkomst voor de gehele coalitie gepland. (zie ook memo actieve informatie Kansrijke Start Middelburg 22-03-2022)

Inzet POH-J (GGZ)
In het vierde kwartaal van 2021 is besloten om de inzet POH-(J)GGZ te versterken middels het financieren van 1 extra formatieplaats POH Jeugd (Praktijk Ondersteuner Huisarts-Jeugd). Door krapte op de arbeidsmarkt heeft het invullen van deze fte vertraging opgelopen. Zeer recentelijk is een geschikte kandidaat gevonden welke gekoppeld gaat worden aan een huisartsenpraktijk, start vindt op korte termijn plaats.

Samen Oplopen (project vanuit het LPA-2021)
Samen Oplopen bevordert de positieve gezondheid; wordt uitgevoerd door stichting Welzijn Middelburg; is vernieuwend en geeft duurzame contacten tussen inwoners die hun leven goed op orde hebben en de kwetsbare gezinnen en jongeren. De coördinator van Welzijn Middelburg is getraind en er is een start gemaakt met het werven van vrijwilligers en gezinnen.

Jongeren met geld en schulden (project vanuit het LPA-2021)
Schulden geven stress en problemen in verdere ontwikkeling. ZSBB geeft voorlichting op V.O. en M.B.O. over omgaan met geld en schulden. Zonder financieel gezond te zijn, lukt het vaak niet om jezelf gezond te voelen. ZSBB vindt de samenwerking met Scalda om een rol te spelen in de aanpak van deze problematiek.

Impuls Mentale Gezondheid door het Stadsklooster Sympelhuys (project vanuit het LPA-2022)
Op 13 mei 2022 werd officieel het Stadsklooster Sympelhyus geopend. Een plek voorontmoeting, stilte en bezinning, welke laagdrempelig is. Daarnaast wordt gewerkt aan het aanbieden van maaltijden voor minder daadkrachtigen in onze gemeente.

Vitale jonge ouders (project vanuit het LPA-2022)
Een project van het Aandachtshuis (specialist eenzaamheid) en Biessonder (deskundige begeleiding bij eenzaamheid) om de expertise op Eenzaamheid te vergroten met deskundigheidsbevordering. Eenzaamheid is een item dat vaak gekoppeld wordt aan ouderen, maar met dit project wordt extra aandacht gegeven aan de nieuwe doelgroep; jonge ouders.

Inzet van Emergis-preventie op: 

• (V)Echtscheidingen en gevolgen

• Kinderen van ouders met psychische problemen (KOPP), kinderen van ouders met een verslaving (KVO)

• Psychosociale problematiek binnen eigen netwerk

• Eenzaamheid en Depressie

• Kwetsbaarheid / grensoverschrijdend gedrag

5. Gezonde leefomgeving
Wij zien de gezondheid niet als pure verantwoordelijkheid van het individu. Juist de omgeving kan de gezonde keuze van inwoners vergemakkelijken. Een gezonde leefomgeving is een veelomvattend thema. Dit werken we uit in de Omgevingsvisie t/m 2050. In deze omgevingsvisie is in ieder geval opgenomen dat gezondheid een uitgangspunt vormt bij alle maatschappelijke opgaven. En dat gezondheid wordt gekoppeld met andere niet-gezondheidsthema’s. ↵
Wij moedigen aan dat de omgeving de gezonde keuze de gemakkelijke en aantrekkelijke keuze is of wordt. Dit geldt op iedere locatie in de gemeente. Denk aan (sport)verenigingen, op school of opleiding, op werk en op andere plekken waar inwoners hun vrije tijd doorbrengen. ↵
De omgeving is tevens een plek waar ontmoetingen worden gestimuleerd. Het is belangrijk voor mensen om voorzieningen te kunnen bereiken, boodschappen, zorg, elkaar ontmoeten, netwerk onderhouden, mantelzorg verlenen om vereenzaming te voorkomen. Ook voor mensen die laaggeletterd zijn of om een andere reden meer kwetsbaar zijn. Mensen worden verleid en gestimuleerd om gebruik te maken van de voorzieningen. We richten ons vooral op de gezondheidsbevorderende kant van de gezonde leefomgeving.

Er zijn inmiddels 16 watertappunten op basisscholen en 3 openbare watertappunten gerealiseerd. Dit thema heeft aandacht via de Gezonde School.

Impuls Mentale Gezondheid door het Stadsklooster Sympelhuys (project vanuit het LPA-2022)
Het Stadsklooster Sympelhyus zal verder ontwikkeld worden als plek voor ontmoeting, stilte en bezinning, welke laagdrempelig is.

De thema’s 1 t/m 4 van de werkagenda leveren tevens een bijdrage aan de gezonde leefomgeving.

Uitvoeren wettelijke taken Wet Publieke Gezondheidszorg

Tevens heeft de gemeente een aantal wettelijke taken vanuit de Wet publieke gezondheid (WPG). Deze taken heeft de gemeente Middelburg grotendeels belegd bij de GGD Zeeland.

De GGD heeft hun taken, na een periode crisisorganisatie geweest te zijn, grotendeels weer op kunnen pakken, alhoewel deze wel onder druk komen te staan vanwege arbeidskrapte, bezuinigingen en dat wat er nodig is om de publieke gezondheid op peil te houden (insteken op preventie). Vanwege Corona is er een extra Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2022-2023. De werving voor de Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen (doelgroep 16-25 jaar) is gestart op 21 april 2022 en zal half juli 2022 eindigen.

Het Prenataal Huisbezoek wordt vanaf 1 juli 2022 toegevoegd aan het Basis Taken Pakket JGZ (Jeugd Gezondheidszorg). Tot 1 juli 2022 wordt het prenataal huisbezoek ingekocht als Aanvullende Dienst JGZ. Daarnaast wordt Kortdurende Videohometraining en het 18 maanden huisbezoek ingekocht als Aanvullende Dienst JGZ. Deze extra diensten worden ingekocht om preventie en vroegsignalering te bevorderen.

Uitvoering geven aan de Middelburgse Visie Milieu 2019-2025

Thema - Klimaat en Energie

Ons beleid “Op weg naar Energieneutraal Middelburg” is een integraal onderdeel van de milieuvisie. Het doel is om in 2050 volledig energieneutraal te zijn en te streven naar een duurzaam gebouwde omgeving die voorziet in de huidige behoefte maar ook (economische) waarde heeft in de toekomst.

Duurzame elektriciteitsopwekking en infrastructuur

• Zon op land: Dit onderdeel is in afwachting van de Omgevingsvisie.

• Zon op daken: Middelburg doet volop mee aan het Zeeuwse project. Hierbij zijn 2 pilots gedaan in Arnestein. Middelburg gaat hiermee verder.

• Kleine wind: Proefopstelling is in voorbereiding. Middelburg wil hierbij samenwerken met Joint Research Center Zeeland (Groene Woud).

PAW (programma aardgasvrije wijken)

• In februari is het warmtenet voor de wijk Dauwendaele in de raad besproken.

Commercieel vastgoed (bedrijven/instellingen)

• Per 1 januari 2023 moeten kantoorpanden minimaal energielabel C hebben, anders mogen ze niet meer gebruikt worden. Er wordt gezamenlijk iemand ingehuurd om kantooreigenaren aan te sporen actie te ondernemen in verband met label C voor kantoren.

• De markt voor kantoren in Middelburg is de afgelopen jaren verslechterd. Ook in andere panden, zoals b.v. winkelpanden zien we soms leegstand.. Als kantoorpanden getransformeerd worden naar woningen waren er echter niet/nauwelijks energie-eisen gelden. Daarom is de notitie ‘Richtlijnen voor transformatie van kantoren of andere gebouwen naar woningen’ opgesteld. Het document kan initiatiefnemers ter hand gesteld worden om hun planuitwerking op te baseren. Ook kan het een bijlage zijn bij een anterieure overeenkomst tussen gemeente en initiatiefnemer. De 'Richtlijnen voor transformatie van kantoren of andere gebouwen naar woningen' is behandeld in de raad van april.

Transitie Visie Warmte

• Als het gaat om de verduurzaming van gebouwde omgeving is vooral de Transitie Visie Warmte (TVW) belangrijk. Hierin wordt aangeven hoe en wanneer de wijken van het aardgas af gaan. Dit wordt voor een groot deel gezamenlijk met de andere Zeeuwse gemeenten opgepakt. Samen met de Zeeuwse gemeenten worden verschillende onderdelen van de TVW opgepakt. Begin dit jaar zijn afspraken gemaakt over een taakverdeling. Middelburg gaat b.v. dit jaar nog starten met een proef met een collectief inkooptraject, het aardgasvrij maken van een VVE-complex en een participatieve wijkaanpak.

• Het Europese project SHIFFT richt zich hier ook op. De Oostkerk is verduurzaamd en is weer open. Het Europese project SHIFFT loopt nog tot maart 2023.

• Voor het opwekken van duurzame energie wordt in eerste instantie ingezet op zonne-energie op daken. Vanuit het Europese project Solarise is een solar roadmap opgesteld. Daarnaast zal gekeken worden of er via de Omgevingsvisie beleid ontwikkeld kan worden over al dan niet toepassen van zonne-energie op land. Via zonnecollectief Zeeland zijn er weer een aantal daken volgelegd waar particulieren in kunnen participeren.

• Het is belangrijk de bewustwording onder bewoners en bedrijven te vergroten zodat zij zelf maatregelen treffen in hun eigen (leef)omgeving, waar energie kan worden bespaard en duurzaam energie kan worden opgewekt. Vanuit de RES worden hier Zeeuws breed campagnes voor opgezet. Gemeentelijk delen we via persberichten, de Bode, social media en op onze website berichten om inwoners te motiveren om actie te ondernemen. Voor technische informatie Binnen Zeeland blijven we gebruik maken van het energieloket, het Duurzaam Bouwloket om de particuliere woning eigenaar te informeren over de energietransitie en de mogelijkheden die een particulier heeft om zelf aan de slag te gaan. Tevens is sinds 2020 het Platform Energiek Zeeland actief, een digitaal platform, waarbij woningbezitters onafhankelijk advies aan huis kunnen krijgen. Momenteel wordt in overleg met de andere Zeeuwse gemeenten bekeken of de samenwerking met Duurzaam Bouwloket en Energiek Zeeland voortgezet zal worden.

• Vanuit de RES samenwerking is dit jaar een traject opgestart met een expertteam, waarbij bedrijven hun productieprocessen kunnen laten screenen op energiebesparing. Momenteel wordt gekeken of ons crematorium hier ook gebruik van kan maken.

• Verder zijn in regionaal verband startprojecten uitgevoerd die in de RES zijn benoemd. Middelburg is trekker van o.a. het DuMo (Duurzame Monumenten) project, de Proeftuin Aardgasvrije Wijken en duurzaamheidsscans voor bedrijven. En we zijn betrokken bij o.a. het project voor het verduurzamen van VVE’s (VVE=Vereniging Van Eigenaren).

• In 2022 zal aan de raad de Verduurzamingsstrategie en bijbehorende Routekaart voor gemeentelijk vastgoed worden aangeboden.

• In het kader van werkverdeling Warmtetransitie over Zeeuwse gemeenten en provincie is Middelburg lid van de werkgroep Sjabloon Wijk Uitvoeringsplan (Dauwendaele), en ook bezig met bovenlokale warmte, procesaanpak bedrijventerreinen, VVE’s, monitoring en circulaire economie, en trekker van monumenten en van collectief inkopen, b.v. via Winst uit je woning.

Thema - Gemeentelijke interne milieuzorg

Het doel is om de milieubelasting van de eigen organisatie zo laag mogelijk te houden en het goede voorbeeld te geven aan inwoners, bedrijven en instellingen via inkoopbeleid en bedrijfsvoering.

Energiebesparing Openbare Verlichting

De landelijke doelstelling is een energiebesparing van 50% voor de openbare verlichting in 2030 ten opzichte van 2013. Sinds 1994 is inmiddels 55,9% energie bespaard. Bij regulier onderhoud wordt waar mogelijk het energieverbruik verder teruggebracht via investeringen die binnen levensduur zijn terug te verdienen. 

Energieneutraal Middelburg – Gemeente als voorbeeld

De gemeente kan naast het faciliteren en stimuleren vooral een rol spelen door het goede voorbeeld te zijn. Bij uitvoering werkzaamheden vanuit gebouwbeheerplan zijn energiebesparende maatregelen zoveel mogelijk meegenomen. Waar van toepassing is onderzocht of bij de uitvoering een combinatie mogelijk is met Europese projecten.

• In 2021 is een routekaart opgesteld om te komen tot een “Verduurzamingsstrategie Middelburg voor het gemeentelijke vastgoed”. Deze routekaart wordt vanaf 2022 uitgevoerd. Gepland is om te starten met het (bijna) energieneutraal maken van 2 gemeentelijke gebouwen. Verder wordt bij een eigen gebouw de cv-installatie waterzijdig ingeregeld. Deze trajecten worden goed gemonitord om de geleerde lessen bij de volgende projecten/gebouwen in de praktijk toe te passen. Het voorstel komt medio 2022 naar de raad.

• Voor het verduurzamen van het wagenpark is een plan van aanpak opgesteld. Waar mogelijk worden elektrische voertuigen gekocht.

• In het afgelopen half jaar is de verduurzaming van het wijkcentrum het Palet afgerond. Door warmtepompen en PV-panelen is de verwarmingsinstallatie gasloos gemaakt.

• In het project Shifft is de voorbereiding voor het gasloos maken van sportcomplex de Blikken uitgewerkt en opgedragen. In de tweede helft van 2022 wordt dit plan gerealiseerd.

Circulaire economie - Gemeente als voorbeeld

Het inkoopbeleid is op basis van het geactualiseerd VNG-model recent aangepast.

De paragrafen Duurzaam inkopen en Innovatie zijn vervangen door een nieuwe paragraaf, getiteld 'Maatschappelijk Verantwoord Inkopen'(MVI). De basis voor Maatschappelijk Verantwoord Inkopen wordt gelegd in de voorbereiding. MVI kan onder meer worden vormgegeven door vroegtijdig in de besluitvorming duurzame en sociale aspecten te betrekken, of door het uitvoeren van een marktanalyse ter toetsing van uitvoerbaarheid. Sociale, ecologische en economische aspecten kunnen worden vertaald in specifieke MVI-thema’s, waaronder:

• Klimaatbewust Inkopen

  De Gemeente onderschrijft het Klimaatakkoord van Parijs (2015) waarin 195 landen afspraken om de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder de 2 graden. De Gemeente wil stappen maken naar een klimaat neutrale bedrijfsvoering binnen de Gemeente (zoals in energie, mobiliteit en materiaalgebruik). Daarnaast worden ook Ondernemers aangespoord tot CO2-reductie.

• Biobased Inkopen

  Bij biobased Inkopen worden producten ingekocht die geheel of gedeeltelijk van hernieuwbare grondstoffen zijn gemaakt. Het gebruik van fossiele grondstoffen wordt teruggedrongen, waardoor de transitie naar een koolstofarme economie wordt ondersteund. De Gemeente streeft ernaar daar waar mogelijk en gewenst biobased producten in te kopen.

• Circulair Inkopen

  Bij circulair Inkopen wordt het inkoopinstrument ingezet om productie en (her)gebruik van producten en diensten te stimuleren en daarmee de transitie naar een circulaire economie te bevorderen. De Gemeente kan bij Inkopen en aanbestedingen bijvoorbeeld het hergebruik van materialen en afvalreductie vereisen.

De overige teksten zijn in lijn gebracht met gewijzigde wetten regelgeving en jurisprudentie.

Thema – Bodem

De bodem is de basis voor de meeste menselijke activiteiten. Om ontwikkelingen uit te kunnen blijven voeren is het doel de kansen en kwaliteiten van de bodem duurzaam benutten.

In het eerste kwartaal van 2022 heeft de voorbereiding plaatsgevonden van een bodemsanering aan de Koudekerkseweg 14 (voormalig Shell-station).

Omgevingswet - onderdeel bodem

Vanuit het Zeeuws Platform Bodembeheer (samenwerking tussen de 13 Zeeuwse gemeenten, het Waterschap en Provincie Zeeland) wordt het vervallen van de Wet Bodembescherming in de nieuwe Omgevingswet verder voorbereid. De bevoegdheid die nu nog bij de Provincie ligt komt te liggen bij de gemeente. Vanuit de Rijksoverheid is er nog geen duidelijkheid of er financiële middelen worden toegekend om deze taken uit te gaan voeren.

In Middelburg komt vooral binnen de stadsveste in het centrum, in de oude dorpskernen en langs de oude doorgaande wegen zoals de Noordweg historische bodemverontreiniging voor. Onderzocht moet worden op welke manier dit meegenomen kan worden bij de uitvoering van de Omgevingswet. In het eerste kwartaal van 2022 is in samenwerking met de gemeenten Veere en Vlissingen een eerste aanzet gegeven hiervoor.

Thema - Water

Stedelijk Water Programma

Vanuit het Stedelijk Water Programma Middelburg 2021-2030 zijn de volgende projecten in voorbereiding/voorbereid:

• Voor 2022 staan vanuit de risicolocaties wateroverlast de Blindenhoek, Lambrechtstraat en Sint Antheunisstraat op het programma.

• Vanuit het onderhoud en herinrichtingsprojecten zijn Klein Vlaanderen, Koudekerkseweg en Turfkaai-Hoogstraat de belangrijkste projecten waar klimaatmaatregelen worden gerealiseerd.

Inmiddels is de het project Turfkaai./Hoogstraat al uitgevoerd.

De gemeente Middelburg laat het onderhoud van de rioolgemalen en pompinstallaties per 2022 uitvoeren door het waterschap Scheldestromen. Hiervoor is een samenwerkingsovereenkomst afgesloten tot en met 2031.

Grondwater

Het Grondwaterbeleid is geformuleerd in het Stedelijk Water Programma (SWP). Het grondwatermeetnet in de bebouwde omgeving is intussen in bedrijf. Het doel hiervan is inzicht krijgen in grondwaterstanden en grondwaterstroming. Door droogte en grondwaterstandsverlaging kan de bodem dalen en daardoor scheuren in (monumentale) gebouwen veroorzaken. Het meetnet is ook bedoeld om te kijken hoeveel regenwater te bergen valt zonder dat er wateroverlast optreedt (bij langdurige natte perioden). 

Klimaatadaptatie Strategie Zeeland (KaSZ)

Door klimaatverandering neemt de kans op wateroverlast, hitte, droogte en overstromingen toe. Dat levert risico’s op voor de economie, gezondheid en veiligheid. In het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie staat hoe gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk het proces van ruimtelijke adaptatie willen versnellen en intensiveren. Uiteindelijk levert het een fijner leefklimaat. Voor de uitvoering van het Deltaplan is binnen Zeeland gezocht naar samenwerking. Dit heeft geleid tot de Klimaatadaptatiestrategie Zeeland (KasZ):

• Het convenant KasZ (overheden) en de intentieverklaring KasZ (andere partijen) zijn op 1 juni ondertekend.

• Op 12 en 13 april werden er casusdagen gehouden om te komen tot een Zeeuws Afwegingskader klimaatadaptatie. Het afwegingskader wordt Zeeuws breed nader uitgewerkt. Het labelsysteem dat Zeeuws-Vlaanderen heeft ontwikkeld is een mooie en belangrijke basis.

Europees project Cool Towns

Het Europese project Cool Towns wordt eind 2022 afgerond. Vanuit dit project zijn vergroeningsmaatregelen toegepast in het Stationsgebied, de Kanaalweg vanaf de Schroebrug tot en met het Stadskantoor en door middel van een groene wand bij een school in Arnemuiden.
Stand van zaken 1 juni 2022:

• Een groene muur aan het Stadskantoor is in voorbereiding.

• Er is gestart met het Zusterplein.

• Bank van bagger (toepassing secundair materiaal) bij en door het Waterschap is in afwachting van proef/sterkteberekening.

• Groene wand bij school in Nw. & St. Joosland is in voorbereiding

Thema – Klimaatbestendig groen in de Woonomgeving

Een klimaatbestendig openbaar groen draagt bij aan de volksgezondheid door o.a. het verminderen of voorkomen van hittestress. Daarnaast kan dit openbaar groen (extra) regenwater opvangen dat niet via het riool kan worden afgevoerd. Daarmee wordt overlast voorkomen of verminderd. Er is een onderzoek uitgevoerd op het gebied van biodiversiteit. Dit onderzoek is niet alleen gericht op de toekomst maar komt ook met veel beheermaatregelen op korter termijn. Verder is er een Interreg project Natuur in bouw in voorbereiding om ingediend te worden.

Thema - Geluid en Lucht

In de Middelburgse Visie Milieu is als doel gesteld dat de kwaliteit op het gebied van geluidshinder en luchtverontreiniging niet verslechterd en waar mogelijk verbeterend gericht op een duurzame samenleving en leefomgeving. Op een landelijke lijst staan woningen die aan hoge geluidsniveaus door weg- en/of railverkeer worden blootgesteld. Al jaren wordt aan deze lijst gewerkt door middel van het uitvoering van geluidssaneringen. 

Als de Omgevingswet in werking treedt, moet de Basis Geluid Emissie (BGE) van alle gemeentelijke wegen met meer dan 4500 motorvoertuigen per etmaal worden onderzocht en worden aangemeld bij het centraal register van het rijk CGGV.

De gemeente Middelburg ondersteunt net als de andere Zeeuwse gemeenten de uitvoering van het Schone Luchtakkoord van de Provincie Zeeland.

Thema - Externe Veiligheid

Het project externe veiligheid in het BHV-plan zal in 2022 weer verder opgepakt worden. In dit project wordt bekeken hoe bedrijven welke in de buurt van bedrijven met gevaarlijke stoffen of langs een transportroute liggen waar gevaarlijke stoffen over getransporteerd worden goed voorbereid zijn in geval van een calamiteit.

In het grotere verband veiligheid van stad en regio. We werken onder anderen aan het tegengaan van ondermijnende criminaliteit, woninginbraken, overvallen en straatroven. Maar ook aan het voorkomen en oplossen van complexe overlastsituaties, een veilig verloop van evenementen, een veilige zeehaven, veilige opslag en transport van gevaarlijke stoffen en aan veiligheid binnen de digitale (Middelburgse) omgeving.

Thema - Afval

Uitvoering afvalbeleidsplan

De landelijke doelen zijn:

• 2020: 100 kilo restafval

• 2020-2025: 100 kilo restafval én focus op kwaliteit

• 2050: Nederland Circulair: zo veel mogelijk recycling

Per 1 januari 2021 is Diftar ingevoerd (apart betalen voor het aanbieden van restafval). De resultaten zijn erg positief.

Restafval is de som van fijn huishoudelijk restafval dat huis aan huis wordt ingezameld, grof huishoudelijk afval en verbouwingsrestafval dat door OLAZ op de milieustraat wordt ingenomen.

De totale hoeveelheid fijn restafval, grofvuil en verbouwingsrestafval bedroeg in 2021 148 kilogram per inwoner van Middelburg. Dit een flinke stap in de goede richting. Bovendien heeft Middelburg hiermee in 2021 het minste restafval per inwoner van alle Zeeuwse gemeenten. Echter zijn de doelstellingen (nog) niet bereikt en lijkt het realiseren van de beoogde landelijke doelstellingen een bijzonder lastige opgave. 

Project Schoon Walcheren

De uitvoering is gericht op Natuur- en Milieueducatie van (basis)scholieren. Het blijkt namelijk dat er een verband is tussen gerichte educatie op school en kennis, houding en gedrag op latere leeftijd. De middelen zijn in 2022 nog beschikbaar maar in 2023 niet meer. De verwachting is dat er nieuwe afspraken komen en dat er ook financiën middelen komen. Op dit moment is hier geen duidelijkheid over.

Thema – Verkeer en Vervoer

Energieneutraal Middelburg – Mobiliteit

Bij mobiliteit geldt eerst inzetten op energie besparen en dan hernieuwbare energie toepassen om de mobiliteit te verduurzamen. De fiets staat in het mobiliteitsbeleid op nummer één. In een (continu) participatief proces worden (gezamenlijk met maatschappelijke organisaties) fiets stimulerende en/of verkeersveiligheid verhogende maatregelen voorgesteld. Afhankelijk van de beschikbare financiële middelen worden deze op korte of langere termijn uitgevoerd.

Middelburg werkt aan de zogenaamde integrale laadvisie. Dit in navolging van de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL), een bijlage van het Klimaatakkoord. Deze laadvisie richt zich op de volgende gebruikersgroepen: personenververvoer inclusief toerisme / doelgroepenvervoer / taxi’s / lichte en zware logistieke voertuigen en vaartuigen. (zie Programma Verkeer, vervoer en waterstaat)

Thema - Bedrijven

Milieuhandhaving

Middelburg heeft ongeveer 1.100 inrichtingen (bedrijven) in de zin van de Wet milieubeheer (Wm). De gemeente is voor deze inrichtingen het bevoegd gezag en heeft daardoor onder andere als taak de naleving van de milieuvoorschriften te controleren. De uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) van de hoogste categorie inrichtingen (totaal zo’n 150 bedrijven) is ondergebracht bij de Regionale Uitvoeringsdienst Zeeland (RUD). De provincie Zeeland is bevoegd gezag voor vier inrichtingen binnen de grenzen van de gemeente Middelburg. De provincie heeft de uitvoering van de VTH-taken ondergebracht bij de DCMR milieudienst Rijnmond. De gemeente voert wel de BRIKS-taken (Bouwen, Reclame, Inrit, Kappen en Slopen) bij deze inrichtingen uit in opdracht van DCMR. Er werken dus een aantal overheidsorganen samen aan een schoon en veilig Middelburg. De gemeente voert voor 850 milieubedrijven alle VTH-taken zelf uit.

Stand van zaken tot 1 juni 2022: In het algemeen kan worden gezegd dat de werkzaamheden volgens planning verlopen:

• De toezichthouders hebben bij een kleine 20 bedrijven een integrale milieucontrole uitgevoerd;

• Er is een controle dag vanuit het project ondermijning Arnestein geweest;

• Er zijn diverse milieuklachten (geluid, geur en afval) in behandeling genomen. Hierbij zoeken we de samenwerking met de toezichthouders/boa’s openbare ruimte;

• Advisering voor evenementen is dit voorjaar weer sterk toegenomen;

• Daarnaast is het opmerkelijk hoeveel mutaties bij milieu-inrichtingen (na de Corona) we hebben behandeld.

Maar de nadruk lag de eerste vijf maanden van 2022 toch op de controles bij bedrijven in het kader van de energiebesparingsplicht. We moeten samen met de RUD Zeeland bij zo’n kleine 300 bedrijven een controle uitvoeren op het voldoen aan de energiebesparingsplicht. Toezichthouders van de gemeente nemen hiervan zo’n 200 inrichtingen voor hun rekening. Vooralsnog lopen we op planning om eind 2022 bij alle bedrijven een eerste controle te hebben uitgevoerd. Toch zijn er wel wat voorbehouden te noemen waardoor de planning onder druk kan komen te staan:

• Met de komst van de Omgevingswet verandert er veel voor het milieutoezicht. Zo verdwijnt de definitie inrichting en krijgen we onder de Omgevingswet te maken met milieubelastende activiteiten. De afgelopen maanden hebben we geïnventariseerd hoe we deze vertaalslag kunnen maken en wat dit allemaal inhoudt. We nemen deel aan werkgroep waarin de RUD Zeeland en basistakengemeenten zijn verenigd;

• De nieuwe software voor het werken onder de Omgevingswet is aangeschaft. We treffen nu voorbereidingen in ons huidige softwarepakket om de migratie van milieugegevens zo efficiënt mogelijk uit te voeren;

• Als Corona in het najaar weer de kop op steekt, is het maar de vraag of controles op locatie nog kunnen worden uitgevoerd.

Voortgang financiën