Bestuurlijke tussenrapportage 2022 / Samenvatting en inleiding

Samenvatting en inleiding

De nu voorliggende rapportage is de bestuurlijke tussenrapportage 2022. Deze rapportage geeft een beeld van de voortgang van de activiteiten uit de programmabegroting 2022 en rapporteert over de periode januari t/m mei van het lopende begrotingsjaar. De peildatum waarop de ontwikkelingen zijn geschetst is 1 juni 2022.

De bestuurlijke tussenrapportage laat zoals gebruikelijk de voortgang zien van de speerpunten en de strategische projecten zoals opgenomen in de Programmabegroting. In tabellen is aangegeven welke concrete activiteiten volgens planning verlopen. In de verschillende hoofdstukken worden deze tabellen als eerste gepresenteerd om snel inzicht te krijgen in de voortgang. Daarna leest u over de stand van zaken over de speerpunten en sluiten de programma’s af met een financiële paragraaf. Daarin leest u de toelichting op geconstateerde financiële afwijkingen, zowel op budgetten als op kredieten.

Opvang Ontheemden Oekraine

Als gevolg van de oorlog in Oekraine zijn de afgelopen maanden veel mensen huis en haard ontvlucht op zoek naar een veilig heenkomen. Het aantal ontheemden wat richting Nederland is gevlucht lijkt op dit moment enigszins te stabiliseren maar het verdere verloop van de oorlog zal grote invloed hebben op de omvang van de vluchtelingenstroom. Nederland wil de ontheemden uit Oekraine ruimhartig opvangen en bereidt zich daarop voor. In samenwerking met onze ketenpartners worden voorzieningen getroffen om ontheemden in de eerste levensbehoefte te voorzien en zorg te dragen voor huisvesting. Met name het realiseren van voldoende opvangplekken binnen onze gemeente heeft momenteel hoge prioriteit. Vooralsnog wordt door het Rijk aangegeven dat de gemaakte kosten in verband met levensonderhoud, realisatie van huisvesting en alle andere bijkomende kosten ruimschoots worden gecompenseerd. Wij gaan er in deze bestuursrapportage derhalve vanuit dat de activiteiten rondom de opvang van Oekrainse ontheemden niet zullen leiden tot (grote) financiele tegenvallers en/of risico's.

PZEM/GBE-Aqua

Nu PZEM na een aantal onzekere jaren, waarin afstoting van bedrijfsonderdelen en herstructureing van de resterende activiteiten centraal stond, de financien weer op orde heeft wordt uitkering van (super)dividend aan de aandeelhouders in 2022 weer hervat. Afhankelijk van de financiele resultaten in de komende jaren keert PZEM over een periode van 10 jaar een groot deel van het aanwezige eigen vermogen/liquiditeit uit aan de aandeelhouders, hetgeen gerealiseerd is vanuit de verkoop van bedrijfsonderdelen in de afgelopen jaren (ruim € 1 mld). Voor 2022 betreft dit een bedrag van € 92 mln waarvan het Middelburgse aandeel ruim € 5,0 mln bedraagt. De eerste jaren zal het PZEM-dividend echter niet vrij inzetbaar zijn voor de gemeente. Bij de oprichting van GBE-Aqua, de entiteit die is opgericht voor het onderbrengen van het door gemeenten en Provincie Zeeland aangekochte aandelenpakket Evides, is afgesproken dat toekomstige dividenduitkeringen vanuit PZEM direct worden doorgestort naar GBE-Aqua. Dit met als doel de lening ad € 370 mln die is aangetrokken voor de aankoop van het Evides-aandelenpakket versneld af te kunnen lossen. Het doorstorten van het vanuit PZEM ontvangen dividend aan GBE-Aqua vindt plaats in de vorm van een kapitaalstorting. Deze wijze van verwerking betekent impliciet de vorming van een nieuwe reserve (reserve GBE-Aqua BV). Dit vergt een besluit van de raad hetgeen in het begeleidende raadsvoorstel wordt geformaliseerd. Ontvangst en doorstorting van het dividend betreft een budgetneutrale afwijking in de nu voorliggende bestuursrapportage. Rekening houdend met de huidige prognoses is de verwachting dat de lening in 2025 volledig is afgelost waarna het dividend vanuit PZEM, naast het te ontvangen dividend vanuit GBE-Aqua, weer vrij beschikbaar komt voor de gemeente.

Sociaal Domein

Via de Kwartaalrapportage Sociaal Domein wordt u geinformeerd over de voortgang binnen het sociaal domein. Op basis van de eerste kwartaalrapportage 2022 verwachten wij dat de taakstelling 2022 in het sociaal domein van € 4 miljoen (na verlaging van de taakstelling Jeugd met € 1.5 miljoen) meer dan volledig wordt gerealiseerd. Met name bij Orionis en op het gebied van dagbesteding zien we een aantal forse meevallers die gezamenlijk oplopen tot ruim € 1.5 miljoen. Feitelijk realiseren we hierdoor de volledige taakstelling van € 5.5 miljoen zoals oorspronkelijk in het Herstelplan vermeld. De eerste Kwartaalrapportage Sociaal Domein is financieel vertaald in de nu voorliggende bestuursrapportage. Voor een gedetailleerde toelichting op de voortgang binnen het sociaal domein verwijzen wij u naar de betreffende kwartaal rapportage.

Herstelplan

Onderdeel van het proces rondom de bestuurlijke tussenrapportage is het bewaken van de voortgang ten aanzien van de getroffen bezuinigingsmaatregelen zoals opgenomen onder opgave 3 (sluitende meerjarenbegroting 2021-2024) in het Financieel Herstelplan 2021-2024. Wij sluiten hierbij aan bij de systematiek zoals we ook toepassen bij de financiële voortgang; er wordt gerapporteerd op het moment dat bezuinigingen niet worden gerealiseerd. Op dit moment is de verwachting dat alle bezuinigingsmaatregelen in 2022 conform planning worden gerealiseerd. Dat betekent dat het totaalpakket aan maatregelen van € 5.6 miljoen volledig wordt gerealiseerd.

Voortgang financiën

Naar peildatum 1 juni 2022 is door de budgethouders een inventarisatie gemaakt van de afwijkingen op de budgetten. Het betreft een inschatting van de afwijkingen op jaarbasis waarbij de begroting 2022 de basis vormt. Voor 2022 wordt een incidenteel voordeel verwacht van € 7,8 miljoen. Hoewel er diverse mee- en tegenvallers worden gerapporteerd kan een verklaring van het voordeel op hoofdlijnen worden toegeschreven aan:

Hogere Algemene Uitkering Gemeentefonds (voordeel € 5.1 miljoen),
Actieplan Sociaal Domein (voordeel € 1.5 miljoen),
Bouwleges (voordeel € 0.8 miljoen),
Kapitaallasten 2022 (voordeel € 0.5 miljoen),
Boekwinst verkoop panden (voordeel € 0.4 miljoen),
Voorziening wachtgeld (nadeel € 0.8 miljoen).

Met name de Algemene uitkering uit het Gemeentefonds kent in 2022 een sterke groei. De september- en de decembercirculaire gemeentefonds van 2021 leiden tot een behoorlijk fors positief resultaat voor 2022. Dat komt voornamelijk door het hogere accres en doordat het Rijk besloten heeft ook voor 2022 de zgn."opschalingskorting" te schrappen. Daarnaast blijkt uit de meicirculaire 2022 gemeentefonds dat de algemene uitkering voor onze gemeente met ruim € 6,5 mln. wordt verhoogd. Voor ca. € 3,5 mln. betreft dit taakmutaties waar uitgaven tegenover staan. Een bedrag van ca. € 3 mln. kan als positief resultaat worden meegenomen. De hogere uitkering komt vooral doordat het Rijk meer uitgeeft en volgens de trap op-trap af systematiek groeit het Gemeentefonds dan mee. Zoals hierboven reeds is aangegeven levert ook de uitvoering van het Actieplan Sociaal Domein een forse bijdrage (+€ 1.5 miljoen) aan het te verwachten finacieel resultaat in 2022. Verder liggen de bouwleges in 2022 op een aanzienlijk hoger niveau dan begroot (+0.8 miljoen) als gevolg van ontwikkelingen binnen nieuw opgestarte en lopende bouwprojecten (Essenvelt, Veersepoort, Mortiere), is een forse boekwinst gerealiseerd op de verkoop van snippergronden en een pand (+0.4 miljoen) en liggen de kapitaallasten lager dan begroot, veelal het gevolg van aanpassing van de uitvoeringsplanning van (vervangings)investeringen. Daartegenover staat dat als gevolg van de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2022 een 4-tal wethouders is vertrokken waardoor een extra storting in de voorziening wachtgeld heeft moeten plaatsvinden (nadeel € 0.8 mln).